شپش یک انگل خارجی است و قدمت آلودگی ان به دوران قبل از تاریخ بر می‌گردد. این انگل در اغلب کشورهای جهان از جمله کشورهای برزیل، کانادا، انگلیس، فرانسه، هندوستان و سایر مناطق شایع می‌باشد. از دهه ۱۹۹۰ به بعد در ایالات متحده آمریکا سالانه ۱۲ – ۶ میلیون مورد ابتلا دیده شده است.
ابتلا به شپش در سنین مدرسه شایع می‌باشد و آگاهی از علائم و نشانه‌های آن در سنین مدرسه راهی موثر در جهت کنترل آلودگی است. شپش از خون انسان تغذیه می‌نماید. بزاق شپش حاوی مواد ضد انعقادی است که از لخته شدن خون جلوگیری کرده و خارش شدیدی را موجب می‌شود. شپش قادر به پریدن و جهیدن نیست و حرکت لغزشی دارد. طول عمر متوسط شپش ماده ۳۰ روز و رنگ آن بین خاکستری تا قرمز متغیر است. تخمهای شپش ماده بنام رشک کوچک و سفید رنگ بوده و قدرت چسبندگی به ساقه مو را دارد.
شپش به دنبال تماس نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد و برای تامین گرما لباس بیشتری می‌پوشند شایع می‌باشد. شپش محدود به جامعه یا طبقه خاصی نیست و تمامی طبقات را مبتلا می‌کند. دخترها بیشتراز پسرها به شپش سر مبتلا می‌شوند که علت آن تماس سر به سر بیشتر در این جنس می‌باشد. شپش در آب زنده نمی‌ماند زیرااز طریق سوراخ‌های کوچکی که در اطراف بدنش بنام اسپیراکل دارد تنفس می‌کند بهمین دلیل در مناطقی مثل استخر قادر به فعالیت نیست و از طریق شنا و استخر منتقل نمی‌شود.
آشنایی والدین می‌تواند در پیشگیری از این آلودگی کمک کننده باشد. اما درک مطالب، تحت الشعاع عوامل مختلفی از جمله سطح تحصیلات و مهارت‌های ارتباطی والدین قرار می‌گیرد.
بایستی نحوه پیشگیری از آلودگی به شپش سر برای معلمین و کارکنان در مدارس، آموزش داده شود. این آموزش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
– نحوه تشخیص و درمان شپش سر.
– روش‌های جدید درخصوص مواجهه با شپش سر.
– اجرای سیاست‌های منطقه‌ای و روش‌های علمی برای مدیریت مناسب در برنامه مبارزه با شپش سر.
– به کارگیری سیاست‌ها و قوانین مربوط به ارزشها و حقوق شخصی دانش‌آموز و خانواده آنان می‌توان با گرفتن اطلاعات از والدین، کارکنان سطوح اولیه بهداشتی و مربیان بهداشت در مدرسه‌ها شیوه پیشگیری و مبارزه با پدیکولوزیس را طراحی و ارائه نمود.
برای دستیابی به این امر (آموزش صحیح و اطلاع‌رسانی)، لازم است نکاتی را بررسی کرد ازجمله:
۱- شیوه‌های غربالگری.
۲- حساس سازی والدین و اولیا مدرسه.
۳- سیاست جداسازی .
۴- سیاست بازگشت مجدد دانش‌آموز به مدرسه.
سیاست‌های ثبت شده و مدون و یکسان می‌تواند از پیشرفت پدیکولوزیس پیشگیری نماید. اطلاعات در زمینه پیشگیری و درمان شپش سر می‌تواند در محتواهای آموزشی بهداشتی در مدارس نیز گنجانیده شود.
برنامه آموزشی باید مبتنی بر مدرسه، جامعه و خانواده باشد.
شپش منحصر به هیچ طبقه خاصی نیست و تمام اقشار را مبتلا می‌کند
اگر کودک شما مبتلا به شپش شد بدانید که بدترین اتفاق عالم برای او رخ نداده است و مهم‌ترین نکته آن است که در این خصوص والدین ترس بخود راه ندهند. البته شپش اگر برای مدتی بدون درمان بماند می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی فرد و دیگران ایجاد کند. بزرگ‌ترین مشکل ایجاد حس مشمئز کننده‌ای است که در دوستان و اطرافیان فرد مبتلا بوجود آمده و به مختل شدن روابط بین فردی می‌انجامد.
ابتلا به شپش یکی از بیماریهای شایع در همه سنین بویژه در سنین مدرسه می‌باشد.
شپش تن علاوه بر ناراحتیهایی که در اثر گزش ایجاد می‌کند، ناقل بیماری تیفوس و تب راجعه نیز می‌باشد اما شپش سر هیچگونه بیماریی را منتقل نمی‌کند.
بنابراین آگاهی از علائم و نشانه‌های این بیماری در مدارس، گامی مثبت در جهت کنترل بیماری محسوب می‌شود.
مشخصات کلی شپش:
حشره‌ای کوچک، بدون بال و خونخوار است که انگل خارجی بدن انسان بوده و می‌تواند تن، سر و عانه را آلوده کند. بنابراین سه نوع شپش وجود دارد:
۱- شپش سر
۲- شپش بدن
۳- شپش عانه
تخم شپش، رشک نام دارد و بیضی شکل و سفیدرنگ و به اندازه ته سنجاق می‌باشد و به مو و درز لباس می‌چسبد.
محلزندگی :
شپش سر در لابلای موهای سر زندگی می‌کند و این مناطق (عقب سر و نیز قسمت پشت گوش) را مورد گزش قرار می‌دهد.
شپشس بدن، در مسیر درزهای داخلی و چینهای لباسها زندگی می‌کند.
شپش عانه در محل عانه است و احتمالاً در سایر نقاط بدن ممکن است مشاهده شود.
علائم:
علائم ابتلا به شپش سر
خارش مداوم پشت سر و گردن که ناشی از واکنش حساسیتی نسبت به بزاق شپش می‌باشد که در حین خون خوردن از بدن انسان به پوست وارد می‌شود.
اغلب اوقات وجود شپش سر ممکن است بدون علامت باشد و فقط به طور تصادفی توسط والدین، معلمین یا پرستاران مدرسه تشخیص داده شود.
البته باید توجه داشت که عفونت جدید شپش سر همیشه سبب خارش سر نمی‌شود.
شپش ممکن است انسانها را در هر سنی و با هر جنسیتی مبتلا کند اما تاثیرات آن بر وضعیت تحصیلی و حالات عاطفی دانش‌آموز بارز است.
شپش سر عمدتا در نواحی پشت گوش و پس سر زندگی کرده و تخم‌گذاری می‌کند. در هنگام بیماریابی دقت به این نکته کمک کننده است.
وجود غدد لنفاوی متورم و دردناک در نواحی پس سر و پشت گوش یکی از علائم مهم بیماری است.
تشخیص افتراقی:
بعضی اوقات پوسته‌های سفید ریز مثل شوره در مو ممکن است باتخم شپش اشتباه شوند.
اما باید توجه داشت که تخمهای شپش به سختی کنده می شوند چون به قسمت ساقه می‌چسبند در حالیکه شوره سر یا سایر پوسته‌ها براحتی با برس برداشته می‌شوند.
والدین بایستی بدنبال رشک‌هایی که متصل به موها نیز می‌باشند بگردند. البته راه تشخیص قطعی با والدین نمی‌باشد بلکه در صورت مشکوک شدن باید پزشک یا پرسنل بهداشتی آن را تایید نمایند زیرا آنها راحتتر می‌توانند اگزما، حساسیت یا سایر بیماریهای پوستی را از شپش تشخیص دهند.
براساس اطلاعات به دست آمده از والدین، گروه پزشکی و مربیان بهداشت می‌توان سیاست واحدی را برای مبارزه با شپش سر پی‌گیری نمود.
۲- علائم ابتلا به شپش بدن:
الف) خارش شدید.
ب) ضخیم شدن پوست.
۳- علائم ابتلا به شپش عانه:
الف) خارش غیرقابل تحمل در ناحیه عانه.
ب) لکه‌های آبی رنگ.
راههای انتقال:
۱- از طریق تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده.
۲- از طریق تماس غیرمستقیم بصورت استفاده از وسایل شخصی آلوده (لباسها، پتو، ملحفه، شانه، برس، حوله، کلاه، روسری و ….)
روش های غربالگری:
غربالگری دسته جمعی معمولاً توصیه نمی شود.
معمولاً در بیماریابی جمعی در مدارس وحشت و ترس در بین دانش‌آموزان پیش می‌آید. با یافتن دانش‌آموز یا فرد مبتلا باید وی را به اولین مرکز بهداشتی درمانی یا مربی مدرسه ارجاع داد. زمانی که سر کودکی را از نظر شپش بررسی می‌کنید باید از علائم خارش و مانند آن آگاه باشد. پشت گوشها و گردن و فرق سر را از نظر وجود تخم شپش چک نمایید. یکی ازتشخیص‌های افتراقی شپش سر وجود شوره سر می‌باشد.
بعضی اوقات پوسته‌های سفید ریز مثل شوره در مو ممکن است با تخم شپش اشتباه شوند. اما باید توجه داشت که تخمهای شپش به سختی کنده می‌شوند چون به قسمت ساقه می‌چسبند در حالیکه شوره سر یا سایر پوسته‌ها براحتی با برس برداشته می‌شوند.
از نظر جداسازی دانش‌آموزان نظرات مختلفی وجود دارد. معمولاً با شروع درمان به شرط رعایت نکات مورد نظر (مثل عدم استفاده از وسایل شخصی یکدیگر و مراقبت ویژه تا دو هفته) دانش آموز می‌تواند به مدرسه برود. اما امکان تکرار درمان بعد از ۱۰-۸ روز وجود دارد.
درمان:
پاکسازی محیط خانه همزمان با درمان فرد باید صورت پذیرد (شپش سر معمولا در خارج از سر میزبان بیش از یک روز زنده نمی‌ماند) موارد زیر نیز توصیه می‌شوند:
۱- شستن لباسهایی که اخیرا استفاده شده و حوله، ملافه و مانند آن در آب جوش، لباس یا پارچه باید حدود ۲۰-۱۰ دقیقه در آب داغ بماند.
۲- فرش‌ها، موکت و روکش ماشین با جاروبرقی پاک شود.
۳- عروسک یا اسباب بازی که کودک با آن می‌خوابد به شیوه بالا شستشو شود.
۴- اگر بعضی اجسام قابل شستشو نیستند باید به مدت دو هفته در کیسه پلاستیکی با درب بسته نگهداری شوند.
۵- شانه سر، برس، گل سر و سایر اشیاء همگی با آب داغ باید شسته شوند.
۶- درمان کاملاً با نظر پزشک انجام پذیرد و ۱۰-۸ روز بعد از درمان دانش آموز مجدداً باید معاینه شود تا در صورت وجود آلودگی فعال درمان تغییر یا تکرار شود.
۷- استفاده از حشره‌کش‌ها توصیه نمی‌شود.
با توجه به موارد ذکر شده آگاهی از فرایند زیر برای بررسی بیماری مفید می‌باشد.
بطور کلی والدین باید در خصوص موارد زیر آموزش داده شوند:
– حقایق وهرآنچه در مورد شپش سر وجود دارد.
– استفاده بجا و آگاهانه از داروهای قابل استفاده در این مورد.
– استفاده از شانه‌های دندانه ریز.
– آموزش نحوه بیماریابی در سایر افراد خانواده.
– اهمیت برقراری دوره جداسازی و بازگشت به موقع دانش‌آموز به مدرسه.
عوارضابتلا به شپش :
۱- خارش شدید در سطح بدن بدلیل تلقیح ماده بزاقی به پوست فرد مبتلا.
۲- عفونت ثانویه مثل زرد زخم که در اثر خاراندن شدید پوست رخ می‌دهد.
۳- عوارض دیگر:
– خستگی عمومی
– افسردگی و پریشانی روانی و بی‌خوابی.
– ضایعات پوستی بصورت بثورات ریز قرمز رنگ.
راههای پیشگیری:
۱- آموزش به مردم در مورد شستشوی البسه و ملحفه در آب جوش به مدت ۳۰ دقیقه و یا استفاده از ماشین لباسشویی خشک کن و اتو کردن درزهای لباس برای از بین بردن شپش و رشک.
۲- رعایت بهداشت فردی (بخصوص استحمام مرتب).
۳- شانه کردن روزانه مو سر.
۴- تمیز کردن همه روزه برس و شانه.
۵- شستشو منظم لباسها، روسری، کلاه و …
۶- عدم استفاده از شانه، برس، کلاه و شال گردن دیگران.
۷- پرهیز از تماس با اشیاء و لباسهای فرد آلوده.
۸- کنترل روزانه موی سر و باز دید بدن ( درصورت لزوم) دانش آموزان در مدرسه و ورزشگاهها.
۹- گزارش موارد آلوده مشاهده شده به نزدیکترین واحد بهداشتی درمانی (خانه بهداشت، پایگاه بهداشتی مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی).
راههای مبارزه:
۱- درمان مناسب فرد وسایر افراد خانواده (در صورت آگاهی) بطور همزمان طبق دستورهای مراکز بهداشتی درمانی
۲- اتوکردن لباسها (بخصوص درزهای لباس).
۳- جوشاندن کلیه وسایل شخصی فرد آلوده (حوله، ملحفه، لباسهای زیر و رو و …) در آب جوش به مدت حداقل نیم ساعت.
۴- شستشوی منظم و یا پودر پاشی وسائل خواب و سایر وسایلی که قابل شستشو نبوده یا شستشوی آنها مشکل می‌باشد.
۵- استفاده از داروهای ضد شپش (ازجمله شامپو و لوسیون گاما بنزن، شامپو و لوسیون پرمترین در صورت دسترسی و طبق دستور پزشک).
طریقه مصرف شامپو پرمترین:
ابتدا باید موها رابا یک شامپوی دیگر به خوبی بشویید و سپس موها را بخوبی آب کشیده و خشک نمایید. آنگاه مقدار کافی از شامپو پرمترین رابکار ببرید تا تمام موها و پوست سر به خوبی به شامپو آغشته شود واجازه دهید ده دقیقه در هما حالت باقی بماند سپس موها را شسته و بخوبی آب بکشید.
عوارض جانبی:
احساس سوزش، گزش، خارش، اریتم و راش ممکن است مشاهده شود.
مصرف در کودکان:
برای کودکان زیر دوسال بی‌خطر بودن مصرف دارو هنوز ثابت نشده است.
درچه مواردی موی سر دانش‌آموز باید بررسی شود؟
۱- وقتی یک مورد شپش در کلاس کشف شد تمام دانش‌آموزان همان کلاس باید بررسی شوند.
۲- برادران وخواهران و اولیاء دانش آموزان مبتلا نیز باید مورد بررسی قرار گیرند.
۳- موارد جدید باید فورا درمان شوند.
۴- وقتی بیش از سه کلاس یک مدرسه درگیر باشند تمام کلاسهای مدرسه باید از نظر شپش غربالگری شوند.
۵- مشاهده موی سر باید زیر نور کافی صورت پذیرد.
۶- موهای سر سایر اعضای خانواده باید تا ۱۰ روز، از نظر ابتلا به شپش مورد بررسی روزانه قرار گیرد.
در مبارزه با شپش، فرد آلوده و کلیه اعضاء خانواده و سایر افرادی که با او درتماس نزدیک می‌باشند، باید نکات بهداشتی را رعایت کنند.
راهنمای پیشگیری و درمان شپش سر (برای دانش آموزان)
چگونه به شپش سر مبتلا می‌شویم؟
ابتلا به شپش سر در تمام جوامع دیده می‌شود و قدمت آلودگی آن به دوران قبل ازتاریخ برمی‌گردد. شپش یک انگل خارجی است و ابتلا به آن در سنین مدرسه شایع است. از دهه ۱۹۹۰ به بعد در ایالات متحده امریکا سالانه ۱۲ – ۶ میلیون مورد ابتلا دیده شده است. همچنین در کشورهای برزیل، کانادا، انگلیس، فرانسه، هندوستان و سایر مناطق نیز شایع می‌باشد به عبارتی دیگر ابتلا به شپش سر ارتباطی با وضعیت اقتصادی نداشته در تمام طبقات اجتماع ممکن است رخ دهد. این حشره به دنبال تماس‌های نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد برای تامین گرما لباس بیشتری می‌پوشند و یا در مکان‌هایی که بصورت دسته جمعی زندگی می‌کنند از شخص به شخص دیگر انتقال می‌یابد. به عبارت دیگر ازدحام جمعیت باعث می‌شود که شپش بتواند از سری به سری دیگر برود و از آنجایی که تماس نزدیک در بچه‌ها امری شایع است. ابتلا به شپش سر بیشتر در این گروه سنی اتفاق می‌افتد. هرچند هرکس در هر شرایط آب و هوایی ممکن است مبتلا شود.
طول مو، جنس، سن و رنگ مو تأثیری در انتقال شپش نداشته، شامپو کردن معمولی باعث از بین رفتن یا پیشگیری از آن نمی‌شود و شستشو با سرکه هم تأثیری ندارد. تراشیدن موها اگرچه مؤثر است اما راه حل مناسبی به شمار نیامده کاملاً غیر ضروری است. به هر حال شپش سر از طریق موهای سر فرد دیگری به شما یا خانواده شما منتقل شده و شکستن زنجیره انتقال تنها با درما موثر و بررسی تمامی موارد تماس میسر می‌شود.
چگونه به وجود شپش سر مشکوک می‌شویم؟
شپش پوست سر را می‌گزد و بزاق و ترشحاتش محرک بوده و باعث خارش قابل توجه می‌شود به دنبال خاراندن پوست، عوارض گوناگونی مانند زرد زخم ایجاد می‌گردد. تقریباً همه افراد با اطلاع یافتن از وجود شپش سر در نزدیکان خود، ناگهان دچار احساس خارش سر می‌شوند. بنابراین طبیعی است که صرفاً وجود خارش کافی نبوده، لازمست که معاینه و بررسی دقیق‌تری انجام شود. شپش سر اغلب با چسبیدن به قاعده مو خود را از چشمان شما مخفی می‌کند.
ضمن آنکه از نور و گرما هم گریزان بوده، غالباً دور ازتاج سر قرار می‌گیرد لذا بیشتر مشاهده رشکها چسبیده به موی سر است که شک به بیماری را بر می‌انگیزد. لازم است به والدین یادآوری شود که خیلی از اوقات، مراقبین بهداشت مدرسه، آنها رااز وجود شپش در دانش‌آموزان مطلع می‌کنند. لازم است در این مورد کاملاً همکاری نمایند.
چگونه مطمئن شویم که رشک را یافته‌ایم؟
بسیار مهم است که رشک را از شوره سر و سایر حالات مشابه افتراق دهیم. بعضی اوقات پوسته‌های سفید ریز مثل شوره در مو ممکن است با تخم شپش اشتباه گرفته شوند، اما باید توجه داشت که تخمهای شپش به قسمت ساقه مو چسبیده و به سختی کنده می‌شود، در حالی که شوره سر در واقع پوست مرده است که به راحتی از مو جدا می‌شود گاهی اوقات بقایای اسپری مو هم ممکن است با رشک اشتباه شوند. والدین بایستی به دنبال رشک‌هایی که متصل به موها نیز می‌باشند، بگردند. البته راه تشخیص قطعی با والدین نمی‌باشد بلکه در صورت مشکوک شدن باید پزشک یا پرسنل بهداشتی آن را تایید نمایند زیرا آنها راحتتر می‌توانند اگزما، حساسیت یا سایر بیماریهای پوستی را از شپش تشخیص دهند.
برای تشخیص رشک توجه به نکات زیر ضروری است:
– رشکها همیشه تخم مرغی شکل بوده و به مو در نزدیکی پوست سر چسبیده‌اند.
– رشکها در گیجگاهها، بالای گوشها و پشت گردن دیده می‌شوند.
– برای جداکردن رشکها از مو استفاده از ناخن‌ها یا برس ضروری بوده به راحتی جدا نمی‌شوند.
– به هرحال برای پیدا کردن تخم شپش می‌بایست با حوصله تمام از گیجگاه به طرف مقابل، منطقه به منطقه مو را گشت و بهتر است این کار زیر نور مناسب انجام شده و البته استفاده از یک ذره بین هم می‌تواند کمک کننده باشد. ضمناً این دقت را هم باید معطوف داشت که نزدیکی زیاد سر به فرد مورد معاینه، می‌تواند باعث منتقل شدن شپش به سر فرد معاینه کننده شود.
آنچه باید بدانیم:
برای مبارزه با شپش بهتر است ابتدا حقایقی را در مورد آن بدانیم:
– شپش سر حشره‌ای بدون بال است که در سر انسان زندگی کرده، از آن تغذیه می‌کند.
– شپش سر تقریباً هر چهارساعت از خون تغذیه می‌کند.
– دارای شش پا است که طوری طراحی شده‌اند که قادر به چنگ زدن به مو باشد ولی توانایی پریدن ندارد. شکستن هرپا (با شانه زدن) باعث مرگ شپش خواهد شد.
– اندازه آن حدود یک تا دو میلی متر است، به عبارتی دیگر، ریز، اما قابل مشاهده است.
– شپش ماده بالغ طی عمر حدوداً یک ماهه خود، روزانه ۴ تا ۶ تخم می‌گذارد. این تخم‌ها به مو در نزدیکی پوست سر که دما و رطوبت مناسب را داراست می‌چسبند و پس از ۷ روز، شپش‌ها از تخم سر بیرون می‌آورند و طی ۳ بار پوسته‌ریزی به شپش بالغ تبدیل می‌شوند .
درمان:
برای مقابله با شپش می‌بایست از شامپو پرمترین استفاده کرد.
در درمان شپش سر دو نکته مهم را باید همواره به خاطر داشت:
۱- دوبار درمان به فاصله ۸ تا ۱۰ روز لازمست، چرا که اگرچه با درمان نخست، شپش‌های سر و اکثر تخم‌ها آن از بین می‌روند، اما از آنجایی که امکان سر برون آوردن آنها تا ۸ روز بعد از تخم‌ها وجود دارد، لذا بهتر است به فاصله ۸ تا ۱۰ روز، درمان مجدد انجام شود تا پیش از آنکه شپش‌های جدید بالغ شده و توانایی حرکت پیدا کنند از بین بروند.
۲- تمام موارد تماس احتمالی باید درمان شوند، در غیر اینصورت همیشه احتمال ابتلای مجدد وجود خواهد داشت. شامپو پرمترین، عارضه‌ای ندارد. اما مهم این است که درست مطابق آنچه توصیه شده است استفاده شده است و بیش از حد مصرف نشوند، علاوه بر این می‌بایست شامپو پرمترین بخوبی به تمام موها مالیده شود چرا که شپش سر کشته نمی شود مگر آنکه در تماس مستقیم با دارو قرار گیرد. ضمناً مثل استفاده از هر فرآورده دارویی دیگری لازمست که در مورد مصرف در زنان باردار، مادران شیرده و نوزادان با پزشک مشورت انجام شود.
۳- برای جدا کردن رشکها، استفاده کردن از شانه‌های دندانه ریز لازم است.
۴- شپش سر بر خلاف شپش تنه، ناقل هیچ بیماری دیگری نیست و از این بابت نگرانی وجود ندارد.
۵- به خاطر داشته باشید اگر پس از دوبار درمان مجدداً به شپش سر مبتلا شدید، این بدان معنی است که فرد مبتلا درمان نشده‌ای در نزدیکی شما وجود دارد. به هرحال با ابتلای مجدد دو دوره درمان مجدد هم لازمست.
طریقه مصرف شامپو پرمترین:
ابتدا باید موها را با یک شامپوی دیگر به خوبی بشویید و سپس موها را به خوبی آب کشیده و خشک نمایید. آنگاه مقدار کافی از شامپو پرمترین را بکار ببرید تاتمام موها و پوست سر به خوبی به شامپو آغشته شود و اجازه دهید ده دقیقه در همان حالت باقی بماند سپس موها را شسته و بخوبی آب بکشید.
راههای پیشگیری:
۱- آموزش به مردم در مورد شستشوی البسه و ملحفه در آب جوش بمدت۳۰ دقیقه و یا استفاده از ماشین لباسشویی، خشک کن، اتوکردن درزهای لباس برای از بین بردن شپش و رشک.
۲- رعایت بهداشت فردی (بخصوص استحمام مرتب).
۳- شانه کردن روزانه موی سر.
۴- تمیز کردن همه روزه برس و شانه.
۵- شستشوی منظم لباسها، روسری و کلاه و …
۶- عدم استفاده از شانه، برس، کلاه و شال گردن دیگران.
۷- پرهیز از تماس با اشیاء و لباسهای فرد آلوده.
۸- کنترل روزانه موی سر و بازدید بدن (در صورت لزوم) دانش‌آموزان در مدرسه و ورزشگاهها.
۹- گزارش موارد آلوده شده به نزدیکترین واحد بهداشتی درمانی (خانه بهداشت، پایگاه بهداشتی، مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی)
Loading ...
